Headsets, hoofdtelefoons of koptelefoons… Voor de eenvoud gebruiken we in dit artikel de term “headsets”, tenzij een specifiek type product wordt bedoeld. Men kan headsets op het werk voor verschillende doeleinden toepassen: om webinars te volgen, videovergaderingen te voeren, achtergrondgeluid in het kantoor te maskeren, of als ergonomisch hulpmiddel.
Ergonomische aandachtpunten
Zo wordt in de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 1813 (2016) een headset aanbevolen bij telefoneren. Een headset verhoogt het comfort tijdens het telefoneren en maakt het ook mogelijk om tegelijkertijd te schrijven of te typen. Wanneer het takenpakket simultaan computerwerk en telefoneren bevat, wordt een headset noodzakelijk. Een headset is dus vaak op ergonomisch vlak noodzakelijk:
- Het ver reiken naar de telefoon, vaak in een gedraaide houding, leidt bij frequent gebruik tot lichamelijke klachten ter hoogte van de bovenste ledematen en/of rug.
- Bij het manipuleren van de hoorn of de draagbare telefoon wordt het toestel vaak tussen de schouder en het hoofd van de gebruiker geklemd. Dit zorgt voor verhoogde spanning in het schoudergewricht en gewrichtskapsel. Bij herhaalde bewegingen veroorzaakt dit mogelijks schouderklachten.
Er bestaat een breed gamma aan headsets. Welk specifiek type van headset gewenst is, vloeit voort uit de taakanalyse en overleg met de bedoelde gebruiker(s). Onderaan dit artikel lijsten we ter info de meest voorkomende types op. De belangrijkste eigenschappen waar een headset steeds moet aan voldoen, is dat deze:
- makkelijk te verstellen is;
- geen druk op de oren geeft;
- men de microfoon makkelijk in de gewenste positie kan brengen.
Om de gebruiker meer bewegingsvrijheid te geven, is een draadloze headset de beste optie. Wanneer de taak het toelaat, biedt een draadloze headset de mogelijkheid om tijdens het telefoneren recht te staan en te bewegen. Dit is ergonomisch voordelig, aangezien het zitten doorbroken wordt. Hierbij moet er wel worden gewaakt op het draadloze bereik van de headset. Het is belangrijk de noden af te stemmen met de gebruikers en om de correcte technische specificaties bij de producent op te vragen.
Aandachtspunten veiligheid
Gehoorschade:
Let op het maximum geluidsniveau in de headsets. Het is belangrijk de gebruikers over de gevaren van geluid te sensibiliseren. Welk geluidsniveau met welke volume instelling overeenkomt, varieert van headset tot headset. Als vuistregel kan men nemen dat het volume nooit hoger dan 60% van het maximumvolume mag worden ingesteld. Het maximumvolume van sommige headsets komt overeen met het staan naast een drilboor op 1 meter afstand!
Isolatie van de omgeving:
Een ander risico van het dragen van headsets is dat de drager minder bewust is (tot zelfs volledig onbewust) van de omgevingsgeluiden. Dit vormt voornamelijk een probleem wanneer alarmsignalen of naderend (intern) verkeer niet gehoord worden. Het is belangrijk om de hoorbaarheid van alarmsignalen bij het dragen van headsets te controleren. Bovendien blijft sensibilisatie van de werknemers cruciaal. Enkele tips:
- Passieve (gewone) headsets hebben hierbij de voorkeur, actieve headsets of in-ear oortjes isoleren de gebruiker des te meer.
- Gebruik de headset met een zo laag mogelijk volume.
Elektromagnetische velden (EMV):
Afhankelijk van het type van headset, kan deze sterke elektromagnetische velden (EMV) produceren. Dit houdt een mogelijk gezondheidsrisico in voor mensen met cardiovasculaire, actieve geïmplanteerde medische hulpmiddelen (m.n. pacemakers). Met deze groep van bijzondere werknemers moet men rekening houden en dient de compatibiliteit van de apparatuur te worden gecontroleerd.
Arbeidsmiddelen
Strikt genomen is een headset een arbeidsmiddel en is titel 2 van boek IV van de codex van toepassing. Dit houdt onder meer de uitvoering van een risicoanalyse in. De punten die hierboven werden aangehaald zijn hierin onmiskenbaar. Bovendien willen we de aandacht vestigen op het feit dat een headset best gezien wordt als een persoonlijk arbeidsmiddel. M.a.w. een specifieke headset is gebonden aan slechts 1 persoon (net zoals dit het geval is bij bv. gehoorsbescherming). Dit is zeker het geval wanneer gekozen wordt voor zgn. in-ear oortjes. Wanneer men headsets, die over of op de oorschelpen zitten, toch collectief wil gebruiken, is het zeer belangrijk om voor of na elk gebruik de headset te reinigen. Dit vanuit gezond arbeidshygiënistisch verstand én om de verspreiding van ziektedragers tegen te gaan.
Instructies en opleiding
Volgens de algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid (art. I.2-7) mogen het voorzien van opleiding (of in deze context beter "toelichting") en instructies niet ontbreken. De werknemers moeten immers weten hoe ze correct met de headset moeten werken en hoe ze deze onderhouden. Bovendien moeten werknemers op de hoogte zijn van o.a. bovenvermelde risico's. Ten slotte adviseren wij om de volledige gebruikshandleiding ter beschikking te stellen en een ingekorte versie met de gebruiker(s) te delen. Instructies en opleidingen worden in de taal van de gebruiker voorzien.
Aandachtspunten gezondheid
Na het uitvoeren van een literatuurstudie over de mogelijke gezondheidseffecten van het gebruik van headsets, blijken er drie potentiële thema’s van belang te zijn: overgevoeligheid van het oor, het effect van straling, en het ontwikkelen van gehoorschade.
Overgevoeligheid oor
Het langdurig dragen van een headset kan in sommige gevallen zorgen voor roodheid, pijn, tot zelfs zwelling van het oor. Aan deze symptomen ligt vaak een verkeerd gekozen of verkeerd gedragen headset aan de oorzaak. Het is belangrijk om de keuze van headset af te stemmen op de gebruikers en om hen een aantal modellen gedurende een periode te laten uittesten. Instructies over hoe de headset correct moet worden gedragen zijn ook onmisbaar.
Effect straling
De consensus hierbij is dat er niet meteen gezondheidsgerelateerde risico’s te wijten zijn aan straling door headsetgebruik, aldus de CDC, FDA en de American Cancer Society.
Gehoorschade
Verschillende wetenschappelijke studies tonen eenzelfde (positief) verband tussen gehoorschade (of oor-gerateerde gezondheidsproblemen) en het gebruik van headsets. Het dragen van headsets, waarbij men wordt blootgesteld aan te hoge geluidsniveaus, leidt tot het ontstaan van gehoorschade. Zoals bij het punt Veiligheid hierboven werd aangehaald is sensibilisatie naar de gebruikers cruciaal.
Ten slotte is het aan te raden – in dezelfde lijn met beeldschermwerk – dat de gebruiker regelmatig een pauze neemt. Wanneer er klachten zouden optreden, is het aangewezen contact op te nemen met de preventieadviseur of de arbeidsarts.
