Klokkenluidersrichtlijn in een notendop
De Klokkenluidersregeling (B.S. 16/12/2022) brengt enkele verplichtingen met zich mee.
Voor juridische entiteiten met meer 250 werknemers (en voor juridische entiteiten uit de financiële sector) zijn deze verplichtingen te implementeren vanaf 15/02/2023.
Juridische entiteiten met 50 tot 249 werknemers krijgen uitstel tot 17/12/2023.
Klokkenluidersrichtlijn in een notendop
Wanneer iemand mistoestanden in zijn (voormalige) organisatie aan het licht brengt, dan spreken we van een klokkenluider. De nieuwe wetgeving voert de verplichting tot het opzetten van meldingskanalen in zodat inbreuken op bepaalde wetgeving binnen private organisaties in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord en behandeld, en dat tegelijkertijd een doeltreffende bescherming biedt aan de klokkenluiders.
De klokkenluider kan een (ex-)werknemer, sollicitant, vrijwilliger, stagiair of zelfstandige werkzaam in de onderneming, aandeelhouders, bestuurders zijn, maar ook iemand die werkt onder toezicht en leiding van (onder-)aannemers en leveranciers, enz.
Premed zal de rol van meldingskanaal niet opnemen maar kan wel helpen in onderzoeken met betrekking tot meldingen over gezondheid, veiligheid en (psychosociaal) welzijn
Deze klokkenluidersrichtlijn gaat over heel wat thema’s die niet binnen de bevoegdheid vallen van de interne preventieadviseur, vertrouwenspersoon noch Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk.
Wij adviseren om een meldingskanaal te installeren waarbij de meldingsbeheerder nagaat waar intern onderzoek mogelijk en noodzakelijk is, of waar een externe instantie (bijvoorbeeld Premed in het kader van gezondheid, veiligheid en (psychosociaal) welzijn) dient te worden betrokken.
Interne vertrouwenspersonen en interne preventieadviseurs verwijzen de melder door naar het meldingskanaal indien de melding niet past binnen het kader van gezondheid, veiligheid en psychosociaal welzijn.
Het is dus belangrijk de interne betrokkenen bij de implementatie van deze klokkenluidersrichtlijn (de meldingsbeheerder, de interne preventieadviseur, de vertrouwenspersonen,…) correct te informeren en op te leiden.
Het is belangrijk als organisatie duidelijk te communiceren over het meldingskanaal (bijvoorbeeld via het arbeidsreglement, intranet, ….) aan de interne werknemers en ook aan de derden zoals externe dienstverleners.
Je sociaal secretariaat kan je hiervoor ondersteunen.
Tegen welke inbreuken?
Een melder geniet enkel bescherming indien hij of zij een inbreuk op een van volgende wetgevingen meldt; deze inbreuken kan je organisatie zelf ook nog uitbreiden:
- overheidsopdrachten;
- financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
- productveiligheid en productconformiteit;
- veiligheid van het vervoer;
- bescherming van het milieu;
- stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
- veiligheid van levensmiddelen en diervoeders, diergezondheid en dierenwelzijn;
- volksgezondheid;
- consumentenbescherming;
- bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen;
- bestrijding van belastingfraude;
- sociale fraudebestrijding;
- de financiële belangen van de Europese Unie;
- inbreuken in verband met de Europese interne markt.
Meldingskanalen?
De wet legt onder andere een verplichting op voor organisaties en de overheid om meldingskanalen te installeren die voldoen aan bepaalde vereisten om de vertrouwelijkheid van de identiteit van de melder en de onpartijdige opvolging van een melding te garanderen.
Organisaties met minstens 50 werknemers moeten een intern meldingssysteem opzetten, na overleg met de sociale partners, en een register bijhouden van elke ontvangen melding. Het meldingskanaal zal moeten voldoen aan verschillende vereisten (onder meer inzake beveiliging, geheimhouding, informatie, zorgvuldigheid en onpartijdigheid) en procedurele voorschriften.
Klokkenluiders moeten hun bezorgdheid schriftelijk (online, per post, enz.) of mondeling (bv. telefonisch of persoonlijk) kenbaar kunnen maken, via een intern of een extern uitbesteed systeem. Ondernemingen zullen moeten een onpartijdige persoon of afdeling moeten aanwijzen die bevoegd is voor de opvolging van de meldingen binnen bepaalde termijnen.
Het interne meldingskanaal moet door het ontwerp, de opzet en het beheer op beveiligde wijze de vertrouwelijkheid van de identiteit van de melder en van eventuele in de melding genoemde derden beschermen. Niet-gemachtigde personeelsleden mogen er geen toegang tot hebben.
Je zal als organisatie ook duidelijk moeten communiceren aan de interne werknemers over het meldingskanaal maar ook aan de derden zoals externe dienstverleners.
De bescherming voor de melder
Wanneer een klokkenluider een inbreuk op regelgeving in bovenvermelde gebieden meldt, geniet hij onder concrete voorwaarden ook bescherming tegen represailles in de breedste zin van het woord. Denk aan ontslagbescherming, maar ook schorsing, degradatie, weigering van promotie, pesterijen of uitsluiting, discriminatie of nadelige behandeling, vroegtijdige beëindiging of opzegging van een contract voor levering goederen of diensten, etc.
De beschermingsmaatregelen gelden ook voor al degenen die verbonden zijn met de melders (bv. collega’s of familieleden of personen die de melder bijstaan) en die het slachtoffer kunnen worden van represailles in een werkcontext.
Meer informatie?
Meer informatie over de rol van de VP of de IPA kan u vinden op onze website: Vertrouwenspersoon of intern preventieadviseur als meldpunt voor klokkenluiders?
Met vragen hierover kan u steeds terecht bij onze preventieadviseurs psychosociaal welzijn op het werk: psychosociale@premed.be
